گەڕانەوەی ئاوارەكان بۆ دیوی عێراق
بیرەوەری ئەزموون و هەوڵەكانم بۆ لۆبی و كۆمەكی كۆڕەو
گەڕانەوەی ئاوارەكان بۆ دیوی عێراق
هه‌ر له سه‌ره‌تای ئه‌پريله‌وه هه‌تا كۆتاييه‌كه‌ی، ئاواره‌كان هێشتا هه‌ر ده‌په‌ڕينه‌وه. له ئێواره‌ی دووشه‌ممه،٢٢ی ئه‌پريل چوومه سه‌ر سنوور، له شاری خانه. سه‌ره‌ڕای په‌يدا بوونی مقۆمقۆی مفاوه‌زاتی نێوان به‌ره‌ی كوردستانی و ڕژێمی عيراقی، كه‌چی تابوری ئوتومبيله‌كانی ئاواره‌كان كه ڕوويان به‌ره‌و ئێران بوون زياتر له بيست كيلۆمه‌تر درێژ بوو. حكومه‌تی ئێران ته‌نيا ڕێگه‌ی پياده‌كانی ئاسان كردبوو، به‌ڵام هاتنه ژووره‌وه‌ی ئوتومبيل ئاسان نه‌بوو، و ڕۆژانه ته‌نيا ڕێگه‌ی ١٢ ئوتومبيليان ده‌دا. هاوكات، خه‌ڵكه‌كه باسيان له گه‌ڕانه‌وه ده‌كرد و تاك تاك ئوتومبيلی ئاواره‌كانی پێشتر ڕويان به‌ره‌و عيراق بوو و ده‌ڕۆيشتنه‌وه.
زۆری پێ نه‌چوو، هه‌واڵی سه‌ردانی وه‌فدی به‌ره‌ی كوردستان بۆ به‌غدا، و بانگه‌وازی "لێ بوردن (عه‌فو)ه‌كه‌ی ڕژێم" بڵاو بووه‌وه. هه‌روه‌ها باس له‌وه ده‌كرا كه‌وا سه‌ركرده‌كانی كورد خه‌ڵكيان هان داوه كه عه‌فوه‌كه به جيدی وه‌رگرن و بگه‌ڕێنه‌وه شاره‌كانی خۆيان. دياره كه خه‌ڵكێكی زۆر له‌وانه‌ی كه نه‌په‌ڕيبوونه‌وه ديوی ئێران سووديان له عه‌فوه‌كه وه‌رگرتبوو و گه‌ڕابوونه‌وه. له دوای داگير كردنه‌وه‌ی شاره سه‌ره‌كيه‌كان، هه‌تا ١۳ی ئه‌پريل ڕژێمی عيراق هه‌ر به‌ره‌و ناوچه‌كانی تر ده‌كشا، به‌ڵام له‌و ڕۆژه‌دا هێرشه‌كان وه‌ستان و ئه‌و ناوچانه‌ی كه نه‌گيرابوونه‌وه، له ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی حكومه‌ت مانه‌وه. له ديوی دهۆك، هه‌ر له ناوچه‌ی (باڵنده)ی نزيك ئامێدی به‌ره‌و خوار بۆ بله و بارزان ئازاد بوو. له هه‌ولێر، له (كۆڕێ)ی پشت (پيرمام)ه‌وه ئازاد بوو هه‌تا سنووری ئێران. ئه‌وجا له شه‌قلاوه‌وه به‌ره‌و هيران و نازه‌نين، و هه‌تا ڕانيه ئازاد بوو. له‌وێوه‌ش بهسهر جاده‌ی سه‌ره‌كی هه‌تا (چوارقوڕنه) ئازاد بوو به‌ڵام له‌وێوه مه‌ترسی هه‌بوو، چونكه سه‌يته‌ره‌ی حكومه‌ت له به‌رده‌می (چنارۆك) له پشتی (هه‌يبه سوڵتانه‌وه) دانرا بوو، و ڕێگاكه‌ی دوكان هه‌تا ده‌گاته سلێمانی له ده‌ستی حكومه‌ت بوو. واته، ناوچه‌یه‌كی ئازادی فراوان هه‌بوو بۆ حه‌وانه‌وه‌ی خه‌ڵك.
له‌گه‌ڵ ته‌ده‌خولی هاوپه‌يمانه‌كان و دامه‌زراندنی ناوچه‌ی ئارام له پارێزگای دهۆك، وه له‌گه‌ڵ ده‌سپێكردنی مفاوه‌زات له‌گه‌ڵ حكومه‌ت و مانه‌وه‌ی ناوچه‌يه‌كی ئازاد له ژێر ده‌سه‌ڵاتی به‌ره‌ی كوردستانی، خه‌ڵكه ئاواره‌كه ئيختياری ئه‌وه‌یان له‌به‌ر ده‌ست بوو كه بۆ شاره‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی ڕژێم بگه‌ڕێنه‌وه وه‌يان بۆ ناوچه‌كای ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵات. ڕژێميش وێنه‌ی گه‌ڕاوه‌كانی له كه‌ناڵه‌كاندا په‌خش ده‌كرد و نيشانی ده‌دا كه چۆن دڵينا بوونه‌ته‌وه و خۆراك و ئه‌رزاقيان به‌سه‌ردا دابه‌ش كراوه.
له پێنجشه‌ممه، ٢٥ی ئه‌پريل سه‌ردانی خانه‌م كرده‌وه و سه‌رم سوڕما له گۆڕانی باری نه‌فسی خه‌ڵك و ئاماده‌باشيان بۆ گه‌ڕانه‌وه، و هه‌تا ڕۆژی دوای ئه‌وه، نيوه‌ی شاره‌كه چۆل ببوو ئاواره‌كان گه‌ڕابوونه‌وه. له ٢٦ی ئه‌پريل چوومه شاری بۆكان، پێم سه‌ير بوو كه له‌وێ باسی گه‌ڕانه‌وه له‌گۆڕێ نه‌بوو و كه‌س خۆی بۆ گه‌ڕانه‌وه ئاماده نه‌كردبوو، وه‌ك بڵێی كه‌س ئاگاداری هه‌واڵی گفتوگۆی نێوان به‌ره‌ی كوردستانی و ڕژێم نه‌بێ. دياره كه ئه‌وه‌يش ڕه‌نگدانه‌وه‌ی باری ناله‌باری ئاواره‌كانی سه‌ر جاده‌كانی خانه بوو، به به‌راوردی له‌گه‌ڵ حاڵباشتريی ناوچه‌كانی تری وه‌ك بۆكان. له خانه و نه‌غه‌ده‌ش، ئه‌و كه‌سانه‌ی له شوێنی باش حه‌وابوونه‌وه، په‌له‌يان له گه‌ڕانه‌وه نه‌ده‌كرد.
له ڕۆژی شه‌ممه، ٢٧ی ئه‌پريل چوومه‌وه خانه و له‌گه‌ڵ خێرخوازێكی ئه‌ڵمانی به ناوی (ئه‌ليگزانده‌ر شتێرنبێرگ)، چووينه سه‌ر سنوور، كه ماوه‌ی پێنج كيلۆمه‌تر له خانه دوور بوو. له‌وێ، خه‌ڵك به هه‌ردوو ئاڕاسته‌دا ده‌ڕۆيشتن، به‌ڵام زۆربه‌يان ڕوويان به‌ره‌و عيراق بوو. حاڵه‌تی نه‌فسی گه‌ڕاوه‌كان له هاتووه‌كان زۆر جياواز بوو. ئه‌وانه‌ی كه ده‌هاتنه ديوی ئێران زياتری له‌و كه‌سانه بوون كه پاره‌يان لێ بڕا بوو به ئومێدی حه‌وانه‌وه‌يه‌كی كاتی بوون، و به نياز بوون له ئاينده‌يه‌كی نزيكدا ديسان بگه‌ڕێنه‌وه. ئه‌وانه‌يش كه ڕوويان به‌ره‌و عيراق بوو، هه‌يانبوو به پێ هه‌تا حاجی ئۆمه‌ران ده‌چوو و له‌وێشه‌وه به ئوتومبيل هه‌تا ناو شاره‌كان وه‌يان ناوچه ئازاده‌كان ده‌ڕۆيی. بۆ مه‌به‌ستی په‌ڕينه‌وه بۆ ديوی عيراق، ده‌بوايه ئاواره‌كان وه‌ره‌قه‌ی "فه‌رمانده" وه‌ربگرن هه‌تا ڕێگه‌يان پێ بدرێ. ئيتر له‌و ڕۆژه به‌ولاوه، په‌يتا په‌يتا ڕووی خه‌ڵك زياتری به‌ره‌و ديوی عيراق بوو. له ٢٨ی ئه‌پريل، (عه‌بدولخالق عه‌لائه‌ددين)ی مامم به‌دوای كوڕه‌كه‌یدا هاته ئێران، و به‌يانيه‌كه‌ی له هه‌ولێره‌وه به ئوتومبيل هاتبوو و به بێ گرفت له سنوور په‌ڕيبوه‌وه و بۆ نانی نيوه‌ڕۆ گه‌يشته نه‌غه‌ده. له ڕێگه‌يدا كاروانی ئوتومبيله‌كانی ديبوو كه له شه‌قلاوه‌وه هه‌تا ده‌گاته هه‌ولێر يه‌ك له دوو يه‌ك به سه‌بری ڕيزيان به‌ستبوو بۆ گه‌ڕانه‌وه. سه‌يته‌ره‌كانی ڕژێيميش به‌بێ لێپرسينه‌وه ڕێگه‌يان پێده‌دان. له شاره‌كانيش، بارئاسايی ببوه‌وه و له‌شكر و ئاسايش و ده‌زگاكانی داپلۆسين كشابوونه‌وه مه‌قه‌ره‌كانيان.
له دوای ئه‌و جموجۆڵه‌ی ناو عيراق، حكومه‌تی ئێرانيش ده‌هات هه‌‌ڵوێستی بگۆڕێ. له ٢٢ی ئه‌پريله‌وه، وه‌زاره‌تی ناوه‌خۆی ئێرانی ده‌ستی بهسهر ته‌واوی كاری كۆمه‌ك داگرت و كۆمه‌ڵه‌ی مانگی سووری به‌لاوه نا. ڕوخسه‌تی هاتوچۆ و سه‌ردانی كه‌مپه‌كانی بۆ بيانيه‌كان به زه‌حمه‌ت خست. ده‌ستی بهسهر كارگۆی فڕۆكه كۆمه‌كيه‌كان داگرت، و كارئاسانی پاره‌ی بانكی ڕاگرت. ته‌نانه‌ت حكومه‌تی ئێران به ڕه‌سمی كه‌وتبووه ڕه‌خنه گرنن له ڕێكخراوه كۆمه‌كيه‌كان. ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌ش ديار بوو له تۆڵه‌ی گفتوگۆيه‌كه‌ی نێوان سه‌ركرده‌كانی به‌ره‌ی كوردستانی و ڕژێمی سه‌ددام بوون. هاوكات، سه‌رۆكی ئێران (هاشيمی ڕه‌فسه‌نجانی) سه‌ردانی توركيا و سوريای كرد و له كۆبوونه‌وه‌كانياندا ڕێكه‌وتنی نهێنی دژبه بزوتنه‌وه‌ی كورديان ئه‌نجام دابوو.
له به‌يانيه‌كه‌ی ٢٨ی ئه‌پريل له شاری (شنۆ) چوومه تازيه‌يه‌ك، له‌وێ خه‌ڵكێكی زۆرم ديت كه وه‌ره‌قه‌ی فه‌رمانده‌يان وه‌رگرتبوو و به نياز بوون بگه‌ڕێنه‌وه. به هه‌مان شێوه، به‌شێكی په‌ناهه‌نده‌كانی ناو شنۆيه خه‌ريكی خۆئاماده كردن بوون بۆ گه‌ڕانه‌وه. له مزگه‌وته‌كانی ناوچه‌كه، بانگه‌وازی حكومه‌تی ئێرانيان بڵاو ده‌كرده‌وه كه نابێ چيتر ئاواره له ناو ماڵه‌كاندا بمێنن، ده‌بێ يان بچنه ئۆردوگاكان وه‌يان بگه‌ڕێنه‌وه ديوی عيراق. دياربوو له (نه‌غه‌ده) چه‌ند خێزانێكی ئاواره‌يان له‌ماڵان ده‌رهێنا بوو و به‌زۆره‌ملێ بردبووياننه ئۆردوگاكان.
كۆمه‌ك له‌دوای گه‌رانه‌وه‌ی خه‌ڵك
له‌دوای ئه‌و وه‌رچه‌رخانه‌ی هه‌ڵوێست و بارودۆخ، ده‌هات ڕۆڵی ڕێكخراوه كۆمه‌كيه خێرخوازه‌كان كه‌متر ببێ. پێويستی خه‌ڵك و پێويستی حكومه‌تی ئێران به ڕێكخراوه بيانيه‌كان كه‌متر ببو. بۆيه له‌و ساوه، ڕێكخراوه‌كان بيريان له شێوازێك ده‌كرده‌وه كه كۆمه‌ك بنێرنه ديوی عيراق، به‌ڵام بۆيان نه‌ده‌كرا چونكه زۆربه‌يان ده‌يانه‌ويست له ڕێگه‌ی ڕه‌سمی ده‌وليه‌وه ڤيزه‌ی عيراق وه‌ربگرن ئه‌وجا بچن، وه‌يان له ڕێگه‌ی هاوپه‌يمانه‌كانه‌وه بچنه ئه‌و شوێنانه‌ی كه به‌ر ناوچه‌ی ئارام كه‌وتوون. به‌ڵام هاوپه‌يمانه‌كان له ناوچه‌ی پارێزگای دهۆك به‌ره‌و خوارتر نه‌ده‌هاتن. ناوچه‌ی خوارووی هه‌ولێر و ته‌وای سلێمانی له ژێره‌وه‌ی خه‌تی پانی ۳٦ دابوون، بۆيه به ڕه‌سمی نه‌ده‌كه‌وتنه ژێر پارێزگاريی هاوپه‌يمانه‌كان.
له‌به‌ڕ ئه‌وه‌ش، هه‌وڵم له‌گه‌ڵ ڕێكخراوی مناڵپاريزی به‌ريتانی دا كه شێوازی كۆمه‌كيان بگۆرن و بير له كارئاسان كردنی گه‌ڕانه‌وه‌ی ئاواره‌كان بكه‌نه‌وه، بۆ نموونه هۆی گواستنه‌وه‌يان بۆ په‌يدا بكه‌ن، خوارن و ئه‌رزاقيان بده‌نێ به‌ر له‌گه‌ڕانه‌وه‌يان، له‌سه‌ر ڕێگاكاندا وێستگه‌ی ده‌رمان وتيماريان بۆ دابنێن. هه‌روه‌ها كۆمه‌ك بنێرنه ديوی عيراق بۆ ناوچه ئازاده‌كانی ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی حكومه‌ت و ده‌ره‌وه‌ی ناوچه‌ی ئارام. وه‌يان كارێكی وا بكه‌ن كه‌وا ڕێكخراوی كوردی هاوشێوه هان بده‌ن كه به‌كاره‌كانيان هه‌لبستن. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌يان كارێكی ئاسان نه‌بوو، چونكه له‌و كاتانه‌دا، ڕێكخراوی خێرخواز و كۆمه‌كی كوردی بێ لايه‌ن په‌يدا نه‌بوو بوون. ئه‌وانه‌ی هه‌شبوون سه‌ر به حيزبه‌كانه‌وه بوون. بۆيه، خه‌ڵكێكی زۆری ناوچه‌يه‌كی گه‌وره‌ی كوردستانی باشوور به بێ كۆمه‌ك مابوونه‌وه.
له ديوی ئێران، هه‌وڵه‌كانم بۆ ڕازی كردنی ڕێكخراوه‌كان سوودی نه‌بوو، بۆيه بڕيارم دا بگه‌رێمه‌وه به‌ريتانيا و له‌گه‌ڵ سه‌ركرده و بنكه سه‌ره‌كيه‌كانی ڕێكخراوه كۆمه‌كيه‌كان هه‌وڵ بده‌م. ئه‌و كاره پێويستی به هيممه‌تێكی لۆبی جياواز ده‌كرد. له ٢ی مايۆ گه‌ڕامه‌وه به‌ريتانيا، و به زوويی په‌يوه‌نديم به چه‌ند ڕێكخراوێك كرده‌وه. هاوكات چه‌ند وتارێكم نوسی بۆ بڵاو كردنه‌وه و چه‌ند ديمانه‌يه‌كم له‌گه‌ڵ ڕۆژنامه و گۆڤاره گشتی و كۆمه‌كيه‌كان ئه‌نجام دا و تێيدا مه‌ترسيه‌كانی سستی و دواخستنی كۆمه‌كم بۆ ئاشكرا ده‌كردن و جه‌ختم له گرنگی په‌ڕينه‌وه‌‌يان ده‌كرد.
هه‌روه‌ك به‌ڵێنمان دابوو، له‌گه‌ڵ (سوندوس)ی خێزانم، سه‌ردانی ئارچبيشۆپ (جۆرج كه‌يری)مان كرده‌وه. ئه‌و جاره‌يان زانياری تازه‌م له‌سه‌ر حاڵی په‌ناهه‌نده و بارودۆخی كوردستان و باری كريستيانه‌كانی كوردستان بۆ باس كرده‌وه، و جلێكی كوردی ڕازاوه‌شمان بۆ خێزانه‌كه‌ی كرده دياری. خێزانه‌كه‌ی زۆری كه‌يف پێ هات و هه‌ر له‌وێ به يارمه‌تی سوندوس، جله كورديه‌كه‌ی له‌به‌ر كرد و چه‌ند وێنه‌يه‌كمان بۆ گرت.
دوای ئه‌وه‌ی به‌ڵێنی كۆمه‌كم له چه‌ندين ڕێكخراو وه‌رگرت، له‌گه‌ڵ دووانيان ڕێك كه‌وتم كه بچمه‌وه ديوی عيراق و كارئاسانيان بۆ بكه‌م. له ٢٥ی مايۆ گه‌يشتمه‌‌وه ته‌هران و دوايی بۆ ورمێ و نه‌غه‌ده و خانه. له‌و كاته‌ی گه‌يشتمێ، باری ئێران و په‌ناهه‌نده‌كان زۆر گۆڕابوو. هه‌ر له فرۆكه‌خانه‌ی ته‌هرانه‌وه بۆم ده‌ركه‌وت كه چيتر پێشوازی و به‌خێرهاتنی خه‌ڵكی وه‌ك ئێمه ناكه‌ن. زۆربه‌ی ئۆردوگا كاتيه‌كانی نزيك سنووريش خه‌ريك بوون چۆل ده‌بوون وه‌يان داخرابوون. خه‌ڵكه ئاواره‌كه به ويستی خۆيان وه‌يان له‌ژێر فشاری حكومه‌تی ئێراندا گه‌ڕابوونه‌وه. ئێرانيه‌كان له چه‌ند ئۆردوگايه‌ك نان و ئه‌رزاقيان له خه‌ڵك بڕيبوو، موعامه‌له‌كردنيان خراپ كردبوو، ڕێگه‌یان له كۆمه‌كه بيانيه‌كانيان گرتبوون، و كاری گه‌ڕانه‌وه‌ی په‌ناهه‌نده‌يان بۆ ديوی عيراق ئاسان كردبوو. هاوكات، حكومه‌تی عيراقی خه‌ڵكی كوردستانی دڵنيا كردبوه‌وه، و لاوانی كوردی هه‌تا مه‌واليدی ١۹٦٢ی له عه‌سكه‌ری ته‌سريح ده‌كرد. ته‌نيا له ده‌وروبه‌ری كه‌ركوك سه‌يته‌ره‌كانيان توند كردبوو، ده‌نا له شاره‌كانی تر له‌شكر و پۆليس و ئاسايش به‌رچاو نه‌بوون.
له مانگی مايۆی ١۹۹١دا، به خاڵی سنووری خانه و حاجی ئۆمه‌ران (به هاوه‌ڵی شێروان عومه‌ر حه‌بيب) په‌ڕيمه‌وه. له‌و كاته‌دا "ناوچه‌ی ئارام"ی ديوی دهۆك، زۆر ئارام بوو، وه باقی ناوچه ئازاده‌كانی ديوی هه‌ولێر و سلێمانی (له ده‌ره‌وه‌ی شاره سه‌ره‌كيه‌كان) له ده‌ستی پێشمه‌رگه دابوون، و به‌ره‌ی كوردستانی ده‌سه‌ڵاتی گرتبوه ده‌ست. ئه‌و ناوچانه زۆر قه‌ره‌باڵغ و بێ خزمه‌ت و بێ ده‌رمان بوون. له قاچاخچی به‌ولاوه، هيچ جۆره هاتوچۆيه‌كی بازرگانی ڕه‌سمی لێ نه‌بوو. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌يش، ژيان به‌رده‌وام بوو و بازاڕ و شوێنه بازرگانيه‌كان پڕ له جموجۆڵ بوون، به‌ڵام شتومه‌ك زۆر گران بوو. بۆ نموونه فه‌رده برنجی دوانزه ديناريی نرخی ببوه دوو سه‌د دينار.
نه‌خۆشخانه‌كانيش (به كه‌م يان زۆر) پزيشك و ستافيان هه‌بوو. له‌و كاته‌دا، نه‌خۆشی گرانه‌تا (تيفۆ) و تای ماڵتا و نه‌خۆشی زه‌حيری زۆر بڵاو بوون و ده‌رمانی ئه‌و نه‌خۆشيانه‌ش زۆر كه‌م بوون. نه‌خۆشخانه‌ی سديق هه‌موو كاتێك شه‌ست نه‌خۆشی له قاوشه‌كاندا هه‌بوو بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌و نه‌خۆشيه بڵاوانه، سه‌ره‌ڕای نه‌خۆشی نه‌شته‌گه‌ری و برينداره‌كانی مين (لوغم)ه ته‌قيوه‌كان و ڕووداوی ترافيكی سه‌ر جاده‌كان. يه‌كێك له هه‌وڵه‌كانی من ئه‌وه بوو كه‌وا كه‌ناڵێكی هاتوچۆی ده‌رمان له نێوان ناوچه‌ی ئارامی سه‌ر به دهۆك له‌گه‌ڵ ناوچه دابڕاوه‌كانی ديوی هه‌ولێر و سلێمانی دروست بكه‌م. ئه‌وه‌بوو به ڕێگه‌ی بله‌و بارزان، و به هاوكاری چه‌ندين دۆست و ياريده‌ده‌رێك (له‌وانه، دكتۆر ماجيد و دكتۆر سه‌لام)، چووينه ناوچه‌ی ئامێدی و له‌وێ به واسته‌ی ئه‌فسه‌رێكی به‌ريتانی به سواری هه‌ليكۆپته‌رچووينه كانی ماسی، دواييش به ئوتومبيل چوينه بامه‌رنی. وه له‌وێ چاومان به چه‌ند مه‌سئولێكی ڕێكخراوه كۆمه‌كيه‌كان كه‌وت و هه‌وڵی به‌ستنه‌وه‌يانمان دا به خه‌ڵكانێكی ناوچه ئازاده‌كانی ديوی هه‌ولێر (ناوچه‌ی سه‌ديق و شه‌قلاوه و ڕانيه). ئه‌وانيش به‌ڵێنيان دا كه ئامۆژگاريه‌كانمان ڕه‌چاو بكه‌ن و له‌گه‌ڵ خۆمانيش، جێبه‌كی پڕ له ده‌رمان (به‌تايبه‌تی ده‌رزی كلۆڕامفينيكۆڵ)مان هێنايه‌وه و له ڕێگه‌ی پزيشكه‌كان (وڵات و ماجيد و كامه‌ڕان و كاوه و ڕه‌فيق و موزه‌فه‌ر و بارزان و عارف) و كارمه‌ندانی تره‌وه (وه‌ك ڕێبواری معاون طبی) بهسهر نه‌خۆشخانه‌كانی سۆران و شه‌قلاوه و ڕانيه دابه‌شمان كردن. ئه‌و پزيشكانه و ستافی نه‌خۆشخانه‌كانيان كاری قاره‌مانانه‌يان ئه‌نجام ده‌دا. به‌بێ مووچه و به‌بێ چاوه‌ڕێی ئافه‌رين، شه‌و و ڕۆژ خه‌فاره‌تيان ده‌گرت و به نۆره كاريان ده‌كرد و خه‌ڵكيان له مردن ڕزگار ده‌كرد. له سديق، كارمه‌نده‌كان نه‌يانهێشت نه‌خۆشخانه‌كه له نێو گه‌رمه‌ی فه‌وزاكه‌دا تاڵان بكرێ. هی شه‌قلاوه، له‌گه‌ڵ ڕاكردنی خه‌ڵك به‌ره‌و سنووری ئێران، خه‌ڵكی واهه‌بوو لای ده‌دا و ئه‌وه‌ی پێی بكرابا هه‌ڵی ده‌گرت و ئه‌وی تری ده‌شكاند. كارمه‌نده‌كان، به دكتۆر كاوه و كامه‌ران و ڕێبوار و نۆزده كارمه‌ندی تره‌وه، سه‌رله‌نوێ نه‌خۆشخانه‌كه‌يان دروست كرده‌وه..
له‌و سه‌فه‌ره، سه‌ردانی ناوچه‌ی تريشم كرد و زانياريم له‌سه‌ر ناوچه و باری لێقه‌وماوه‌كانی شار و گونده ئه‌نفال كراوه‌كانی ديوی هه‌ولێر و سلێمانی كۆ كرده‌وه، تاوه‌كو بۆ مه‌سه‌له‌ی لۆبی كۆمه‌ك به‌كاريان بهێنم.
دوای كۆمه‌ك
كه له‌و سه‌فه‌ره‌ی دووه‌مم گه‌ڕامه‌وه به‌ريتانيا، سه‌رله‌نوێ، چه‌ندين وتار و ديمانه و سه‌مينارم ئه‌نجام دا بۆ ئه‌وه‌ی له كاری لۆبی و ناردنه‌وه‌ی كۆمه‌ك به‌رده‌وام بين. ئه‌و وه‌زعه ناهه‌مواره‌ی كوردستان زوو وه‌رچه‌رخا و له پايزی ساڵی ١۹۹١دا، حكومه‌تی عيراقی ئيداره‌كه‌ی له ته‌واوی ناوچه‌ی به‌ناو "حوكمی زاتی" كشانده‌وه. حيزبه‌كانی به‌ره‌ی كوردستانيش به زوويی بۆشايی حوكمی ئه‌و ناوه‌يان پڕ كرده‌وه. بيجگه له خه‌ڵكی كه‌ركوك كه به په‌ناهه‌نده‌يی مابوونه‌وه (له ديوی ئێران و عيراق)، باری خه‌ڵكی شاره‌كانی تری كوردستان وورده وورده ئاسايی ده‌بووه‌وه. دوابه‌داوی ئه‌وه، له سه‌ردانه‌كانی ترم دا بۆ كوردستان، هه‌رجاره‌ی پڕۆژه‌يه‌كی جياوازم له ئه‌ستۆ ده‌گرت. بۆ نموونه، پڕۆژه‌ی ئامۆژگاريكردنی حكومه‌ت بۆ ئيداره‌‌ی سيسته‌می ته‌ندروستی، پڕۆژه‌ی چاو پێخشاندنه‌وه‌ی سيسته‌می ته‌ندروستی، پڕۆژه‌ی پشتگيری زانكۆكان و پڕۆژه‌ی ئاوه‌دان كردنه‌وه‌ی كوردستان، و چه‌ندين پڕۆژه‌ی تر. له هه‌ريه‌كه‌شياندا، ڕۆڵم دياريكراو بوو و زياتر بۆ ڕاوێژكاری و دانانی ستراتيژيه‌ت و په‌يوه‌ندی كردن به حكومه‌تی كوردستانه‌وه بوو.